Spiny Norman

Eigenlijk snap ik toch nog niet hoe je vroeger meer keus had dan nu. Vóór de DVD was er praktisch geen mogelijkheid voor meer dan 1 audiokanaal, tenminste geen die echt werd gebruikt. (Nu ook vaak nog niet denk ik?) Andere versies dan wat op dat moment de Nederlandse keus was kon je niet vinden. Hooguit via satelliet of BBC, maar dat was een kwestie van geluk. Kan me met veel moeite maar 1 of 2 series herinneren waarbij het op de BBC of de Belg andersom was dan in NL (gevallen waarbij Vlaanderen en NL allebei hun eigen nasynchronisatie hadden niet meegeteld). Om inspreken nou meteen met godsdienst te vergelijken... Aan de andere kant, het is zo te zien aan deze discussie toch wel een bloedserieuze zaak!

OK, per punt: Ik ervaar niks anders, want ik kijk momenteel geen tekenfilms. Maareh... Tekenfilms waren toch altijd maar in één versie beschikbaar? Je bent toch niks kwijtgeraakt dat je eerst niet had, of ben ik nou gek? (Behalve kwaliteit, dan.) De TV, zelfs tegenwoordig, is er niet om alles te bieden wat je wilt, wanneer je het wilt. Je verwijst misschien naar een tijd dat er twee versies op verschillende tijden werden uitgezonden? Maar dat lijkt me nu juist extra erg, want dan worden de verschillen alleen maar duidelijker. Ik denk dat acceptatie makkelijker is als je altijd maar één versie hebt gekend. Effe uitgaande van een kwaliteitsproduct, dan. Ik zei overigens nooit dat dubs en subs hetzelfde zijn. Ik zeg wél dat ondertitels hun eigen beperkingen hebben. "Bedoeld": Nou, de VS is een enorme interne markt, dus die maken waarschijnlijk niet primair voor andere landen. Maar Japanse of Europese animatieseries, waar je in de aftiteling ook omroepen uit allerlei landen ziet staan, die zullen toch wel bedoeld zijn voor export? Dat heeft niks met onderscheid kinderen/volwassenen te maken, maar het was dan toch zeker altijd al de bedoeling dat die ter plekke ingesproken zouden worden. Tenminste, zo stel ik me dat voor. Ik heb geen harde feiten of bewijs overigens. Maar die Japanners zaten toch zeker niet alleen voor eigen land te tekenen? Plus, er is toch geen échte lipsynch, want het is getekend. Dus dat is heel want anders dan een live-film die echt een eigen taal van herkomst heeft. Die is er niet voor gemaakt om ingesproken te worden. Maar over kinderen gesproken: Ik denk overigens nog steeds dat het makkelijker kan zijn voor kleine kinderen om ingesproken series te volgen. Leren lezen doe je tussen 6 en 9, toch? En dan bedoel ik niet tussen 6 en 9 's avonds. Dus m.a.w. je kijkt al TV voordat je kan lezen. Vandaar. Ik herinner me zelf dat als er James Bond op TV was heel heel vroeger, voordat ik naar bed moest, dat ik de lange gesprekken dan niet altijd snel genoeg kon meelezen. Het is wel een van mijn oudste herinneringen, gok ik. Niemand anders? "...de juiste..." Ja, maar bestaat er hier een juist of onjuist? Er zijn weinig fouten die mensen openbaar een eeuw lang volhouden. Is dit er wel een? Mijn punt was, dat ik, na meer dan twintig jaar van ze uitlachen, uiteindelijk toch ben opgehouden met neerkijken op die landen waar ze alles inspreken. Omdat het blijkbaar toch een kwestie van smaak is. NB Ik zeg niks over de kwaliteit. Ik heb het alleen over de twee mogelijkheden in het algemeen.

Voor ondertitels bedoel ik dan he. Lipsynchro is dan niet nodig. Of misschien doet iemand anders de tijdcodering. Toch is het zo. Zo'n vertaler is namelijk vaak een freelancer/ZZP'er en die krijgen geen afleveringen mee naar huis die nog niet uit zijn.

Dank je. Dan maakt het dus niet uit of je 'titelt of inspreekt, 't blijft moeilijk. Die die ik eerder vermeldde van Star Wars was anders best vermakelijk. "Waarom heb je je lading gedumpt?" Antw.: "Even I get boarded sometimes." Vert.: "Ik verveel me ook wel eens." Ik heb wel eens gehoord dat die vertalers ook geen volledige kopie krijgen, vanwege uitlekken van materiaal. Dus die krijgen alleen tekst, of alleen audio. Dat zal ook niet helpen.

Als ik daarop antwoord, dan lijkt het net alsof ik de boel verdedig. TV staat niet gelijk aan alle keuze natuurlijk. Maar ik ben ook niet voor inferieure dubs die inconsequent vertoond worden. Dan krijg je natuurlijk dit soort irritaties. Vraag: Heb/had je dat bij de series van 10, 20 jaar geleden ook? Ik stel me zo voor dat het vooral funest is wanneer je merkt dat het een dub is (door kwaliteitsgebrek dus, of misschien ook door afwisseling). De kwaliteitsgeneratie was waarschijnlijk zo goed dat je het gewoon niet door had totdat je er een keer over nadacht. Tenminste, dat is hoe ik denk dat het zit. Toch wil ik wel nog zeggen: Een live film is wel iets anders dan een tekenfilm, die - OK, een beetje afhankelijk van de herkomst - vaak altijd al bedoeld was om per regio ingesproken te worden. (Eindelijk eens een vergelijking die ik niet zo zie.) Daarnaast nog even mijn persoonlijke ervaringen met purisme: Wel twintig jaar lang heb ook ik de Duitsers, Fransen etc. uitgelachen om hun inspreken. Ik vond het maar maf en stom. Originele taal moest ik hebben! Ik las Harry Potter in het Engels etcetera. Uit met die ondertitels! Maar ik ben daar toch wat van teruggekomen. Ten eerste, wat doe ik dan als ik een boek wil lezen waarvan ik de taal niet snap? Of niet genoeg om subtiele dingetjes op te pikken (als het ingewikkelder is dan Harry Potter)? Er zijn boeken die ik in twee talen heb gelezen waarvan ik de vertaling werkelijk zéér goed vind. Dus terug naar TV: Dan zijn er nog best mensen die toch niet zo goed zijn in Engels. Die inspreeklanden doen het ondertussen al bijna een eeuw zo, er moet dus toch iets goed aan zijn. Misschien is het arrogant om aan te nemen dat wij gelijk hebben en zij sukkels zijn. Een kennis die naar Dl. verhuisd is vertelde dat het uiteindelijk went, dat je het moet zien als een soort extra service om de toegankelijkheid te vergroten voor de kijkers. Als het echt %^#($ was dan waren ze ooit wel gestopt. Maar dat is dus blijkbaar héél stabiel, landen schijnen nooit meer te veranderen van keuze. En oh ja, ik kwam er laatst achter dat Duitsers ook klagen als ze een dub niet goed vinden. Die pikken dus ook niet alles. 't Zijn net mensen!

Vreemd, tiental jaren terug maakten ze juist vaak een Vlaamse én een Nederlandse versie, die soms niet eens zoveel verschilden. Die van dat Beestenbos bijvoorbeeld.

Even leek het er wel op. Maar goed, genoeg daarover. Maar overigens zou het toch niet echt zo opmerkelijk moeten zijn wat ik daar zei (wat je vet gemaakt had). Ik kan ook zeggen: Ik ben vóór buitenlanders, behalve als ze zich misdragen. Of: Ik houd van snoep, behalve als het niet lekker is. Kijk, ik heb de ergernis gemist van de huidige voorbeelden. Dus ik weet alleen dat het mogelijk móet zijn om het goed te doen. Als dat niet gebeurt, dan is dat niet omdat het niet kan, maar omdat er blijkbaar tegenwoordig onvoldoende talent/aandacht voor is. Juist daarom vind je het waarschijnlijk zo $%@#, omdat het wel goed had kunnen zijn.

Kanalen: Ja, op TV is dat zo. Maar dat geldt ook voor ondertitels. Ik meen dat je daarvoor teletext nodig hebt, wat niet alle kanalen hebben - hoewel ik niet zeker weet of dat de enige optie is. Hoe dan ook zou het ongebruikelijk zijn om op een Nederlands kanaal iets uit te zenden dat niet automatisch te volgen is voor iedereen. De purist zal het op een andere, hopelijk legale, manier moeten zien te krijgen. Maar ja, bij tekenfilms die altijd al bedoeld waren om lokaal te worden ingesproken kun je je afvragen of er echt iets is als de originele versie. Dat hele generatieverschil is vast reuze jammer en ik geloof dat heus ook wel. Maar het is geen argument dat er nooit meer ingesproken mag worden. Trouwens hoe is de kwaliteit in België eigenlijk? Iemand?

Nou mooi, zolang je maar (zoals je hierboven ook doet) toegeeft dat het een mening is en geen feit. Da's verder prima. Komt een beetje verwarrend over dat je sommige dan wel goedkeurt, maar goed. Jij bent er bij dezen tégen... behalve als het acceptabel is! Nou, ik ben er vóór, behalve als het onacceptabel is. Als dat voor een hele generatie geldt, dan is dat jammer. Overigens weet ik niet of MarsM het noodzakelijkerwijs met je eens is. Dat maakt jouw mening ook niet meer of minder geldig.

De context is: Als ik niet snap wat jij bedoelt, dan kan dat ook best aan jou liggen... Jij vind mijn voorbeeld te slecht omdat het te goed is? Ik vind De Smurfen juist een goed voorbeeld, omdat daar volgens mij helemaal niks mis mee was. Zo te zien ben je dat gedeelte i.i.g. met me eens. Het is dus bewezen dat Nederlands inspreken ook met kwaliteit kan. En daarom vind ik dat dubs niet per definitie altijd en automatisch slecht hoeven te zijn. Volgens mij weet je zelf niet wat je bedoelt. Ik dacht eigenlijk dat er geen discussie meer was, of zelfs nooit geweest. Maar toen zei jij weer dat het allemaal niet nodig was: Dus ben je nou tegen of ben je voor? En als je NL ondertitelt, dan ben je, zoals ik al een paar keer zei, toch nog steeds aan het vertalen? (OK, dat kan je uitzetten. Maar je kan evengoed een ander audiokanaal selecteren voor hetzelfde resultaat.) En ik zal nog even e.e.a. uitleggen zodat je verder geen nutteloze opmerkingen hoeft te maken: Toen ik heel klein was gingen volwassenenondertitels voor mij soms te snel. Misschien ben jij dat vergeten, maar het is geen aangeboren vaardigheid. Dat denken wij alleen maar, omdat we er inmiddels allemaal aan gewend zijn. En "vroegah" is een quasikomische spelling van het woord "vroeger". Ik gebruikte dat omdat er een element van nostalgie in leek te zitten dat men de series van toen leuker vindt dan die van nu (of leuker ingesproken i.i.g.). Verder nog vragen?

Ja, maar over lezen gesproken, een betere wereld begint bij jezelf. Ik heb nergens gezegd dat álle dubs automatisch goed zijn. Alleen de huidige generatie ken ik niet, dus daar kan ik niks over zeggen. Maar als ik mijn jeugd over moest doen, en ik mocht kiezen om De Smurfen etc. ondertiteld te krijgen i.p.v. ingesproken, dan zou ik daar toch niet voor gaan. Sterker nog: Als ik vanaf dag 1 alleen maar een degelijk ingesproken Nederlandstalige Scooby-Doo had gezien, dan denk ik niet dat dat mijn plezier had vergald. (Halverwege wisselen is daarentegen erg vervelend en naar.) Plus, zoals ik al zei, ondertitels zijn óók een vertaling, en hebben weer hun eigen nadelen. Zo eisen ze wat aandacht op om ze bij te houden (ondertitels lezen moesten we ook leren toen we klein waren) en eigenlijk ben je meestentijds wel het onderste stuk van het beeld effectief kwijt. En net als bij dubs zijn ze soms beter dan anders. (Ik noem een Kees Beentjes die nogal eens tamme scheldwoorden gebruikt die de originele lading toch echt niet halen, of Han Solo die zijn lading had gedumpt met als verklaring "ik verveel me ook wel eens".) Of ben je het daar niet mee eens?

Ik vind dat best vergelijkbaar. Trouwens, jij schrijft dat e.e.a. zo is, maar dat is nog steeds alleen jouw mening. Natuurlijk heb ik liever goede ondertitels dan slechte dubs. Ik houd ook niet van vies eten, of een saai boek. Maar zoals ik al zei: Ondertiteling kan ook best bagger zijn. En zo te zien zijn er genoeg dubs die de meeste mensen hier wel waarderen (nl. die van vroegah).

Dat is jouw mening. Jij bent volwassen (neem ik aan ) dus hebt er minder moeite mee dan bv. een vijfjarige. Maar ondertiteling is óók een vertaling en daar kun je ook een hoop op verliezen (dingen weggelaten uit ruimtegebrek, grappen even onvertaalbaar, geen mogelijkheid voor aparte accenten/stemmetjes). Trouwens, waar houdt het dan op? Maar mogen kinderen ook geen vertaalde (strip)boeken meer lezen? En da's dan misschien nog leuk voor Harry Potter in het Engels, maar gaan we dan Asterix en Kuifje in het Frans lezen, en Tovenaar van Oz e.a. in het Japans kijken?

Computerspel daargelaten is het op televisie bij mijn weten altijd "Superworm Jim geweest". Ik zie het probleem niet? Té letterlijk vertalen is ook niet goed. Zelf vond ik de Nederlandse dub van deze serie in ieder geval zeker wel een voldoende waard. Helaas (net als Albert de 5e musketier) is de serie nu volledig onvindbaar.

Da's dan weer gelukt. Zo te horen mis ik dus niks aan de kinderseries die ik momenteel niet kijk. Eigenlijk is niemand het hier dus oneens.